Mein Kampf George Taboriego w Teatrze Dramatycznym w Elblągu

W ramach edukacji teatralnej uczniowie ZSE wraz z nauczycielami (Lucyną Bielińską-Sytek, Alicją Negowską oraz Lucyną Szczypior) wybrali się do Elbląga w dniu 9. października 2013 na kolejny oferowany przez tamtejszy teatr spektakl, tym razem jednak odgrywany na Małej Scenie. Niesamowite wrażenia gwarantowała bliskość aktorów, ponieważ widzowie siedzieli praktycznie na scenie.

Spektakl nosi tytuł „Mein Kampf”, podobnie jak zakazane dzieło Adolfa Hitlera. Nie jest to jednakże sztuka, która przybliża ideały znanego wszystkim dyktatora. Wręcz przeciwnie – jej celem jest ośmieszenie samej postaci oraz pokazanie, jak łatwo jest człowiekowi wpaść w pułapkę ideologii i jak bardzo tragiczne może to być dla ludzi.

Autor sztuki, na podstawie której napisano scenariusz do „Mein Kampf”, Węgier z żydowskimi korzeniami, dorastał i studiował w Berlinie, który musiał opuścić z powodu swojego pochodzenia. Udało mu się uniknąć obozu koncentracyjnego. Jego ojciec jednak nie miał tyle szczęścia. Matka natomiast stoczyła wygraną walkę z nazistowskimi prześladowcami, co zaowocowało sztuką napisaną przez Taboriego pt. „Courage mojej matki”. W młodości przyjaźnił się z pewnym nazistą i poznał jego sposób myślenia, co mogło mieć wpływ na powstanie sztuki o walce Hitlera.

Reżyserem elbląskiej sztuki jest Adam Hofman, którego uczniowie naszej szkoły znają już z oglądanego kilkukrotnie w Elblągu „Skrzypka na dachu”.

A co można opowiedzieć o samej sztuce? Na pewno to, że sprawia ogromne wrażenie. Chyba żaden z widzów nie pozostał obojętny na doskonałą grę aktorską pana Wojciecha Rydzio, który niesamowicie wiernie odtworzył postać Hitlera – demagoga, doktrynera, charyzmatycznego przywódcę III Rzeszy, a przy tym człowieka mającego swoje ułomności, które starał się ukryć przed światem.

Postać szokująca, wzbudzająca niechęć, została tu pokazana „na starcie” swojej drogi do władzy. Adolf Hitler to początkujący artysta, próbujący dostać się do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, który po odrzuceniu go przez komisję rekrutacyjną i nazwaniu „malarzem pokojowym”, wraca do wiedeńskiej noclegowni dla bezdomnych, gdzie spędza kilka lat, przyjaźniąc się pewnym żydem. I tu zaczyna się sztuka. Ów przyjaciel, Schlomo Herzl, przygarnia młodego ideologa, którego nie może znieść nikt inny i opiekuje się nim niczym matka. Obraz Hitlera w sztuce poddany jest karykaturze, jednak nie to jest głównym celem dramatu. Schlomo inspiruje Hitlera, aby zajął się polityką. Wysłuchuje jego opisu świata, w którym nie ma miejsca na żadne „krągłości”. Hitler pokazuje przyjacielowi swą nienawiść do świata, chce aby świat był bardziej kanciasty, aby ludzie dopasowali się do takich form, które będą akceptowane przez boga, za jakiego dyktator się uważał. A jeśli ktoś się nie dostosuje, czeka go likwidacja („ostateczne rozwiązanie”). Schlomo jest przerażony nienawiścią Hitlera. Myśli, że jeśli uda mu się zarazić Hitlera miłością do ludzi, przestanie on być groźny. Niestety, spektakl kończy się wypowiedzią Schloma mówiącą, że najgorzej jest dać niektórym ludziom zbyt dużo miłości, bo to ich psuje.

Bardzo gorzkie przesłanie tej sztuki powoduje, że śmiech towarzyszący widzom podczas scen ośmieszających Adolfa, przeradza się w płacz nad losem świata i nad Holocaustem.

Sztuka staje się przestrogą – jak łatwo jest popaść w skrajność i zapomnieć o podstawowych wartościach. Przypomina się lektura „Jądra ciemności” Josepha Conrada – kapitan Marlow, jej bohater, też dostrzegł, że w świecie bez wartości i zasad oraz bez mechanizmów strzegących człowieka przed nim samym, może dojść do nadużyć. Niektórzy ludzie powinni być powstrzymywani przed swobodnym działaniem.

„Mein Kampf” ostrzega przed możliwością powtórzenia się historii, przed holocaustem rozgrywającym się na co dzień w różnych miejscach. Nie można o tym zapominać.

(L.B.)

Tags

• Wydarzenia