Światowy Dzień Sybiraka

17 IX uczestniczyliśmy  w obchodach Światowego Dnia Sybiraka w Szymbarku. Uczestnictwo to było poprzedzone zwiedzaniem Centrum Edukacji i Promocji Regionu (CEPR). Pogoda - jak na wrzesień - była przepiękna, tak więc podczas podróży podziwialiśmy krajobraz Kaszub. Niedaleko od celu naszej drogi dostrzegliśmy romański portal drzew, zamienił się on w nawę, która poprowadzić nas miała ku sacrum... 

    Po przyjeździe przeszliśmy obok statuy "Świętowida Kaszuba" symbolizującej religijność, pracowitość, upór i patriotyzm Kaszubów. Potem kolejno były dwór Salino (tradycyjny dwór szlachecki), autentyczny dom Sybiraka z XVIII w. (przywieziony spod Irkucka w ponumerowanych częściach, później zgodnie z tą numeracją złożony), replika łagru, lokomotywa z czerwoną gwiazdą i wagonami, jakimi wywożono Polaków na Syberię, tablica upamiętniająca zesłańców (z 2 mln powróciło tylko 500 tys.), pomnik niedźwiedzia Wojtka- "andresiaka" żołnierza, brama ze Stutthofu, bunkier dowódczy Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski z repliką bunkra "Ptasia Wola", kamienny pomnik w kształcie serca, w które wbił się pocisk , chata trapera kaszubskiego z Kanady, dom powstańca polskiego z Adampola (tereny Turcji),  chata kaszubska, "dom do góry nogami", kapliczka św. Rafała (św. Rafał Kalinowski to patron zesłańców i osób zagubionych duchowo), która jest też Kaplicą Jedności Narodowej.

    Najważniejsze jest to, co pozostało w nas po tym dniu podróży. Chyba możemy powiedzieć, że była to także podróż w głąb siebie, swoich refleksji, uczuć, pragnień.

    Dom Sybiraka przywołał do życia swoich dawnych mieszkańców. Mała, niska izba z surowych desek, na których widniał jeszcze odcień niebieskiego-odstraszającego owady, duży piec z wnęką wykorzystywaną do suszenia zamarzniętej odzieży, wspominane ławy i stół. Surowa, ascetyczna prostota, walka o przetrwanie a pośród tego duży, autentyczny Zesłańczy Krzyż - Tożsamość i Triumf Życia pomimo...

      Replika łagru - porażająca lekcja historii. Na zdjęciach ludzkie szkielety. Pięćdziesiąt kilo wagi zesłańca, szerokość 1,5 deski do spania, 144 osoby w jednym baraku, niewyobrażalna ciasnota, zewsząd śmierć. Nawet noc po katorżniczej pracy poprzedzona losowaniem, kto będzie spał przy drzwiach. Więźniowie żegnający się z pozostałymi, modlący się przed ... i wynoszone rankiem ludzkie sople.... wyrzucane poza łagier... po rozmrożeniu żer dzikich zwierząt.... i białe ludzkie kości.

Jakże spotęgowanego wymiaru nabierają w tym kontekście słowa

J. Słowackiego:  „Ty będziesz widział moje białe kości

                            W straż nie oddane kolumnowym czołom;

                            Alem jest jako człowiek, co zazdrości

                            Mogił popiołom… „

    Replika łagru … milczenie.

    Brama ze Stutthofu …. milczenie.

    Dom powstańca polskiego z Adampola  - ściana z odciskami polskich dłoni, z imionami i nazwiskami ludzi, którzy daleko, nad Bosforem pozostawili ślad i Tęsknotę, która jakby do dziś zasiada za stołem.

„Litwo! Ojczyzno moja!

ty jesteś jak zdrowie,

ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,

kto cię stracił … „

                           ( A. Mickiewicz)

„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba

Podnoszą z ziemi przez uszanowanie

Dla darów Nieba…

               Tęskno mi, Panie…                      

(…)

Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony

są - jak odwieczne Chrystusa wyznanie:

„Bądź pochwalony!”

               Tęskno mi Panie…

                                                       (C. K. Norwid)

     Adampol -polska solidarność – wykup rodaków z niewoli i ziemi dla nich przez A. Czartoryskiego. Fotografia A. Mickiewicza  na ściennej makatce – patriotyzm słowa i czynu potwierdzony śmiercią .

     Bunkier TOW Gryfa Pomorskiego - symulacja nalotu bombowego … ciemność , drapieżny , odbierający myśli huk . Czy myśleli wtedy o bliskości śmierci … czy tylko czuli  i drżeli … a może przywykli - świadomi , że muszą …

     Niedźwiedź Wojtek – symbol absurdu: po wygranej walce, po zwycięskim końcu wojny … zniewolony „andersiak”.

    „Dom do góry nogami” – alegoria współczesnego świata odchodzącego od wartości. Rzeczywistość łagrów nazwano „światem odwróconego dekalogu” duchowa przestrzenią, w której traci się orientację, punkty oparcia. Literaturę polską przenika po II wojnie i doświadczeniu obu totalitaryzmów przejmujące wołanie  :

„Szukam nauczyciela i mistrza

niech przywróci mi wzrok słuch i mowę

niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia

niech oddzieli światło od ciemności”

(T. Różewicz)

    Te słowa to wołanie o sens, o prawdę, o porządek, ład, bo bez nich nie da się żyć, kroczy się po omacku, trudno iść... tak jak w tym domu: gwałtowne, szybkie poruszanie się zakłóca równowagę. Trzeba zatrzymać się, przystanąć, "chwycić pion". Wizyta w tym domu wywołuje uśmiech - Jan Paweł II patrzy na zwiedzających poprzez okulary ze swych dłoni. Uśmiech i refleksja: ...przy wszelkich odstępstwach od Dekalogu trzeba zatrzymać się, "chwycić moralny pion", by „iść wyprostowanym”, iść.

   Kaplica Jedności Narodowej, św. Rafała zesłańca, duchowej łączności pokoleń: od Piastów do dziś. Miejsce potwierdzające prawdę słów Jana Pawła II: "Naród bowiem jest tą wielką wspólnotą ludzi, którą łączą różne spoiwa, ale nade wszystko właśnie kultura. Naród istnieje "z kultury" i "dla kultury". I dlatego właśnie jest ona tym znamienitym wychowawcą ku temu, aby "bardziej być" we wspólnocie, która ma dłuższą historię niż człowiek i jego rodzina”.

   Wśród darów znajdujących się w kaplicy są m.in. kamienie z Wawelu, z pierwszego ołtarza romańskiego  archikatedry w Gnieźnie; z fundamentów siedziby Mieszka I na Ostrowie Tumskim w Poznaniu; z fundamentów Zamku Królewskiego w Warszawie ,belka z łagru , z Jasnej Góry, elementy bunkra żołnierzy Gryfa Pomorskiego, domu Sybiraka, kopalni w Wieliczce, ławki z sanktuarium Matki Bożej Królowej Kaszub z Sianowa…..  Oddech historii, polskości oddający cześć "narodowej sprawy męczennikom".

     Kazanie podczas Mszy Świętej o duchowości Polaków, w której jest moc. O pokonaniu zła stałością, nadzieją wbrew... I dar różańca z syberyjskich kamieni - świadków wołających. Cierpienie połączone z wiarą, moc polskiego ducha, który ufa, zwycięża i trwa. I znowu nasuwają się słowa Jana Pawła II:,, Jestem synem narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, którego wielokrotnie sąsiedzi skazywali na śmierć -a on pozostał przy życiu i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował podczas rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako naród - nie biorąc za postawę przetrwania jakichkolwiek innych środków fizycznej potęgi jak tylko własna kultura,  która się okazała w tym przypadku potęgą większą od tamtych potęg "

   Kaplica Św. Rafała- uroczysta Msza Święta z okazji Światowego Dnia Sybiraka -byliśmy jak goście staropolskiego dworu, gdzie jak pisze A. Mickiewicz można się "nadyszeć" i "napić ojczyzny". "Historia każdego człowieka, a poprzez człowieka dzieje wszystkich narodów niosą w sobie szczególny zapis eschatologiczny. (...) Odniesienie eschatologiczne mówi bowiem o tym, że życie ludzkie ma sens i że mają też sens dzieje narodów "-pisał Jan Paweł II.

   Wracaliśmy z Centrum , z tego "centrum polszczyzny" przez romańską nawę drzew szumiących ojczystym, polskim sacrum.

    Jesteśmy przekonani, że najlepszą formą podziękowania sponsorowi naszej wycieczki edukacyjnej  właścicielce Centrum Edukacji i Promocji Regionu Pani Lidii Czapiewskiej będzie działanie.

Ogłaszamy więc dla uczniów i nauczycieli naszej szkoły konkurs związany z uczczeniem pamięci wszystkich syberyjskich zesłańców oraz Żołnierzy Wyklętych. Prace- własne utwory literackie i muzyczne, plakaty, prezentacje, projekty pomnika, dzieła malarskie itp. (interesuje nas każda forma twórcza) można składać do końca grudnia u uczniów klasy III Ti – Przemysława Scharmacha i Dawida Skłodowskiego lub u wychowawcy tej klasy- w sali 05.                              

Uczestnicy  wycieczki:  klasa III Ti, grupa z II Ta,

                                                                       A. Slosarska,  D. Głodek

    Szczególnie duże wrażenie wywarła na mnie Chata Sybiraka, która została wybudowana przez polskich zesłańców na Syberii w Irkucku około 240 lat temu. Zapamiętałem ją nie ze względu na jej wygląd, a ze względu na refleksje, które wywołała we mnie, kiedy stałem wewnątrz niej. To ta sama podłoga, po której codziennie wczesnym rankiem i późnym wieczorem kroczyli Oni - zesłańcy skazani na śmierć z przepracowania w katastroficznych warunkach. To ten gliniany piec, dzięki któremu mogli się obudzić po niewiarygodnie zimnej nocy.

To ten sam krzyż,  w którym pokładali swoją nadzieję na lepsze jutro

choćby nie wiem jak nieprawdopodobne  ono  było..

Szkoda, że nie wszyscy zwiedzający zdają sobie z tego sprawę, a jedynie przechodzą przez to miejsce niewzruszeni ,jakby to było nic specjalnego - tylko parę desek.

Rzecz w tym, że to nie są zwykłe deski. Na te deski spłynęło wiele łez i wiele kropel krwi.

                                                                                               Przemysław Scharmach

     Szczególne wrażenie wywołała na mnie replika baraku, w jakim mieszkali więźniowie łagrów na Syberii. Wiem nie od dziś o tym, jak bardzo zbrodniczym systemem był komunizm oraz- że tak naprawdę nie różnił się niczym od niemieckiego nazizmu , jeśli chodzi o to, na jaką skalę mordowano ludzi . Pobyt w baraku wywołał na mnie wstrząsające wrażenie, zwłaszcza gdy usłyszałem o tym, że musiały się tam pomieścić 144 osoby.

     Drugim obiektem, który mnie bardzo zaciekawił, był pomnik niezwykłego żołnierza-niedźwiedzia, kaprala Wojtka. Jego historia dotycząca szlaku bojowego może być takim jakby wesołym epizodem drugiej wojny światowej - bo to w końcu niedźwiedź żołnierz, lubiący  pić piwo i jeść papierosy, których nie potrafił palić. Jednak Wojtek to dla mnie symbol losu polskiego żołnierza, który najpierw walczył za Ojczyznę, aby później umrzeć w niewoli.

                                                                                                Dawid Skłodowski

Tags

• Wydarzenia
• News