Poradnik dla rodziców – SZKOŁA BEZ PRZEMOCY

"Między lekcjami. Jak rozmawiać z dzieckiem o przemocy w szkole (i nie tylko)"

Temat:  Rodzic, uczeń, nauczyciel – trzy strony dialogu

Kiedy dziecko ma konflikt z nauczycielem

Komunikacja to nie tylko to, co i jak mówimy. To także to, czego nie robimy nie mówimy. Wiele problemów dzieci trudniej rozwiązać, jeśli rodzice w obecności dzieci wyrażają się negatywnie na temat nauczyciela czy szkoły, tym bardziej, jeśli trudności dotyczą relacji nauczyciel – uczeń.

Sytuacja konfliktu między nauczycielem a dzieckiem jest dla rodzica szczególnie trudna, ale najważniejsze jest przecież to, żeby rozwiązać problem, pomóc własnemu dziecku, a nie dawać się wciągnąć w wojnę. Warto pamiętać, że inny jest układ sił pomiędzy dorosłym nauczycielem, a zależnym uczniem. Jeśli sprawa dotyczy dzieci młodszych, zrozumiałe, że rodzic musi być rzecznikiem interesów dziecka. Natomiast inaczej bywa w przypadku dzieci starszych bądź nastolatków. Dobrze jest wysłuchać dziecka, a potem spytać, co według niego mogło doprowadzić do trudnej sytuacji Rozwiązania mogą wtedy nasunąć się same. Nastolatki ze względu na okres dojrzewania stają się coraz bardziej konfrontacyjne, wyczulone na to, co rozumieją jako niesprawiedliwe. Mają też coraz większą odwagę w wypowiadaniu swojego zdania. Dojrzewanie 

Nastolatkowi może pomóc już sama rozmowa. Warto próbować go zrozumieć. Czasem także ocenić zachowanie nauczyciela, a nie jego osobę! Wiele problemów w szkole jest trudno rozwiązać, ponieważ dzieci czują się wzmocnione negatywnymi reakcjami rodziców i dalej wojują w sprawach, które w innej sytuacji pewnie już dawno by odpuściły.

Często wyjaśniam to rodzicom na takim przykładzie: Proszę sobie wyobrazić, że dziś mieliście trudny dzień w pracy. Szef przyczepił się, że czegoś nie zrobiliście, a terminy gonią i jak tak dalej pójdzie, to możecie pożegnać się z premią. W tym samym momencie koleżanka zrobiła głupią minę, pewnie się ucieszyła, że wam nie idzie. A potem przyszedł drugi dyrektor i powiedział, że tak źle to od dawna nie było! Na dodatek nie możecie zwolnić się z pracy, ba, nie macie wpływu na to, czy będziecie oglądali szefa przez najbliższe dni czy nie. Przychodzicie do domu wściekli i rozgoryczeni. Jeśli wtedy wszyscy, w ramach wsparcia, powiedzieliby, że macie rację, że szefowie to idioci, a całe to miejsce nadaje się do zaorania, na co mielibyście ochotę? Odrobić lekcje? Wrócić tam na drugi dzień i stawić czoło sytuacji? Nauczyć się do klasówki? Czy raczej knuć rewolucyjne plany obalenia szefa? Po to, żeby pomoc dziecku, warto swoje radykalne reakcje zostawić do odreagowania w gronie osób dorosłych. Nastoletnie dzieci mają kłopoty z radzeniem sobie z emocjami. Nie potrafią także być niezależnymi w swoich przekonaniach i zachowaniach.  

Kiedy dziecko podzieli się już wszystkimi negatywnymi uczuciami, wtedy można powiedzieć mu o pozytywnych intencjach zachowania nauczyciela. O tym, na czym zależy nauczycielowi w procesie uczenia i co dziecko może zyskać, zachowując się inaczej. To pomoże odzyskać mu równowagę w postrzeganiu konfliktu i być może w rozwiązaniu jego trudności. Pamiętam zdarzenie, kiedy między nauczycielką a klasą doszło do bardzo trudnej sytuacji. Kilkoro z uczniów było akurat przeziębionych, co chwilę używali chusteczek i prosili o wyjście do toalety, niektórzy nie reagowali na jej polecenia. Nauczycielka ostro skomentowała ich zachowanie, co jeszcze bardziej rozsierdziło młodych ludzi. Zaczęli jeszcze głośniej używać chusteczek, wiercić się, przestali zupełnie uważać na to, co mówi, a na zadawane pytania odpowiadali, że nie rozumieją i prosili o wytłumaczenie. Oczywiście nie dało się w tej sytuacji ani skutecznie wytłumaczyć, ani tak wysłuchać, żeby zrozumieć. Po zakończonej lekcji zarówno nauczycielka, jak i uczniowie byli oburzeni wzajemnym traktowaniem się. Konflikt gotowy: „Pani nas źle traktuje!”, „Oni zachowują się skandalicznie!” Obie strony były na siebie złe, rozgoryczone i zawiedzione. Natomiast kiedy opadły emocje, okazało się, że dzieciom zależy na dobrych ocenach, ale nie mogą sprostać wymaganiom szkoły gimnazjalnej. Do tej pory były przyzwyczajone do innego tempa pracy. Na dodatek złapały kilka złych ocen, a w domu rodzice ich z nich rozliczają. Im bardziej im zależy na ocenach, tym bardziej są napięte i skore do przerzucania odpowiedzialności na panią. A przecież nauczycielka także chce, żeby mieli dobre oceny. Wie też, że jeśli zdobędą większą samodzielność, później będzie im łatwiej. Docenia ich ambicje i chciałaby, żeby mieli się czym pochwalić przed rodzicami. I kto tu ma rację? I co może zrobić rodzic?

Najważniejsze jest wysłuchanie dziecka i pomoc w zrozumieniu całej sytuacji. Wtedy przydaje się nasza wiedza o nauczycielu i prawach rządzących relacjami międzyludzkimi. Namawiam rodziców do tego, żeby pytali swoje nastoletnie dzieci, jakiej pomocy od nich oczekują. Zbyt pochopna interwencja rodzica może zaszkodzić wzajemnej relacji i dziecku. O wiele lepiej dzieci czują się, gdy same stawią czoło pewnym trudnościom, zwłaszcza wtedy, kiedy powodzenie jest możliwe. Dlatego warto też ocenić sytuację. Czy jest to wydarzenie sporadyczne? Czy zachowania nauczyciela już od dawna budzą nasze zastrzeżenia? Jeśli rodzic oceni, że warto działać, niech rozmawia z dorosłymi: nauczycielem czy dyrektorem. Nie warto wyjaśniać spraw spornych za pośrednictwem dzieci. Na to samo zachowanie ludzie reagują różnie. Być może nauczyciel nie zdaje sobie sprawy, jak jego działania wpływają na funkcjonowanie naszego dziecka. Pamiętajmy o takich osobach w szkole jak wychowawca i psycholog. Oni także mogą okazać się pomocni w rozwiązywaniu trudności. Naszą przemyślaną interwencją pomożemy zażegnać ewentualny pożar i sprawimy, że nasze dziecko nabierze do nas większego zaufania.

Korzystanie i dawanie wsparcia.

W sprawach szkolnych inaczej wspiera się dziecko w zależności od wieku, stojących przed nim zadań rozwojowych czy sytuacji rodzinnej. Pamiętajmy, że cały czas budujemy z nim relację. Czasem dobrze skorzystać z pomocy specjalistów właśnie po to, żeby oddzielić własne lęki, złe doświadczenia od tego, co warto zrobić dla dobra dziecka, lub upewnić się w słuszności własnych działań. Warto także zastanowić się, na ile zgłaszane przez szkołę trudności są informacją o funkcjonowaniudziecka i co rodzice mogą w takiej sytuacji zrobić. Niezależnie od tego, czy jest się rodzicem czy nauczycielem, warto zawsze pamiętać, że chodzi nam o wspólne dobro, czyli o jak najlepszy rozwój dziecka.  

Miejsca, w których można skorzystać z pomocy psychologicznej

W każdym większym mieście istnieją poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w których można uzyskać pomoc. Informacje na temat ośrodków działających na terenie całej Polski można znaleźć na stronie www.dobryrodzic.pl. Należy ich szukać w folderze: Centrum wiedzy/Placówki pomocy w Polsce. Dodatkowo dla osób z Warszawy i okolic informacje o bezpłatnej pomocy psychologicznej można znaleźć na stronie: http://pomocdziecku.um.warszawa.pl jest procesem burzliwym i im lepiej się go rozumie, tym łatwiej go przetrwać.